هر چیز که خوار آید یک‌روز به کار آید

داده‌های دیوار نشان می‌دهد بیش‌ترین تعداد آگهی‌های منتشرشده‌ی دست دوم طی یک‌سال گذشته در دیوار مربوط به لباس بوده است. گوشی موبایل جایگاه دوم تعداد انتشار آگهی را در این جدول دارد و در مقام سوم هم مبلمان قرار گرفته است. آیا پلتفرم‌هایی مانند دیوار که مردم از آن‌ها برای تبادل کالاهای کارکرده و دست دوم استفاده می‌کنند می‌توانند راهکاری برای افزایش دوره‌ی استفاده از یک کالا و کاهش حجم تولید زباله باشند؟

تا سال ۲۰۲۳ تخمین زده می‌شود که سالانه حدود۱۰.۲ میلیارد تُن زباله‌ی شهری (Municipal Solid Waste) در جهان تولید شده است. میزان تولید زباله‌ها بسته به منطقه و سطح توسعه اقتصادی کشورها متفاوت است. کشورهای با درآمد بالا نسبت به کشورهای با درآمد پایین زباله‌ی بیش‌تری تولید می‌کنند. در مورد بازیافت نیز تخمین‌ها نشان می‌دهد که تنها حدود سیزده‌ونیم درصد این زباله‌ها به‌طور جهانی بازیافت می‌شوند. این میزان در کشورهای مختلف متفاوت است؛ به‌طور مثال، کشورهای پیشرفته معمولاً نرخ بازیافت بالاتری دارند. یکی از چالش‌های اساسی در مدیریت زباله‌ها این است که در بسیاری از مناطق، زیرساخت و فناوری مورد نیاز برای بازیافت مناسب وجود ندارد. برای بهبود مدیریت زباله‌ها و افزایش نرخ بازیافت، باید سرمایه‌گذاری‌های بیش‌تری در زمینه‌ی غیرآهنی‌سازی سیستم‌های جمع‌آوری زباله و ترویج استفاده از فناوری‌های جدیدتر انجام گیرد.
برهمین اساس استفاده از کالاهای دست‌دوم و بازگردانی مجدد آن‌ها به چرخه‌ی مصرف به دلایل مختلفی از جمله مزایای اقتصادی و زیست‌محیطی در حال رشد است. در بسیاری از کشورها، بازار کالاهای دست‌دوم به بخشی قابل توجه از اقتصاد تبدیل شده است. کشورهای اروپایی مانند سوئد، دانمارک، و هلند از نمونه‌های موفق در فرهنگ‌سازی و ترویج استفاده از کالاهای دست‌دوم هستند. این کشورها سیاست‌های قوی در زمینه‌ی پایداری و کاهش ضایعات دارند و بخشی از موفقیت آن‌ها به دلیل همین سیاست‌ها است. به عنوان مثال، سوئد در حال حاضر به دلیل سیستم قوی بازیافت و همچنین بازار فعال کالاهای دست‌دوم، یکی از کشورهای پیشرو در مدیریت پسماند و ارتقاء فرهنگ بازیافت و استفاده‌ی مجدد است. در امریکا نیز بازار آنلاین برای کالاهای دست‌دوم، مانند eBay و Craigslist، نقش قابل توجهی در افزایش استفاده از کالاهای دست‌دوم داشته است. این بازارها باعث شده‌اند که خرید و فروش کالاهای دست‌دوم به یک گزینه‌ی جذاب و اقتصادی برای بسیاری از افراد تبدیل شود. یکی از عوامل موفقیت این کشورها در ترویج فرهنگ استفاده از کالاهای دست‌دوم، آموزش و آگاهی‌رسانی گسترده درباره‌ی مزایای زیست‌محیطی و اقتصادی این کار است. همچنین، وجود زیرساخت‌های مناسب برای خرید و فروش کالاهای دست‌دوم، مانند فروشگاه‌های فیزیکی و پلتفرم‌های آنلاین، نقش مهمی در این زمینه ایفا می‌کند. در مجموع، تجربه‌ی این کشورها نشان می‌دهد که با سیاست‌گذاری صحیح، زیرساخت‌های مناسب، و آموزش عمومی، می‌توان فرهنگ استفاده از کالاهای دست‌دوم را به طور مؤثری ترویج داد و به کاهش ضایعات و استفاده بهینه از منابع کمک کرد.

کهنه بهتر از نو!

در فرهنگ ایرانی‌ دور انداختن کالاهای کارکرده‌ای که هنوز می‌شود از آن‌ها استفاده کرد رایج نبوده و همچنان هم نیست. برای همین خرپشته و انباری در خانه‌های اغلب ما جایی بوده و هست برای نگهداری کالاهای غیرضروری تا روزی دوباره به کار گرفته شوند. ضرب‌المثل‌هایی مثل «هر چیز که خوار آید، یک‌روز به کار آید» یا «کهنه‌اش به از نو» هم ریشه در همین نگاه دارد. اما این روزها که خانه‌ها کوچک و آپارتمانی شده‌اند و همه هم انباری و خرپشته دم دست ندارند با کالاهای دست‌دوم و کارکرده چه باید کرد؟ پلتفرم‌هایی مانند دیوار امکانی برای دست به دست شدن ساده و راحت کالاهای دست‌دوم بین مردم ایجاد کرده‌اند. خرید و فروش کالاهای دست‌دوم در دیوار، مزایای چندجانبه‌ای دارد. از کاهش ضایعات کالا و حفاظت از محیط‌زیست بگیرید، تا صرفه‌جویی مالی برای خریدار و درآمدزایی برای فروشنده. و در کنار همه‌ی این‌ها خرید و استفاده از کالاهای دست‌دوم، بازیابی فرهنگ قدیمی ایرانی‌ها برای استفاده دوباره از کالاهای دست‌دوم نیز هست.

محبوبیت لباس

بیش‌ترین تعداد آگهی منتشر شده بین کالاهای دست‌دوم در سال ۱۴۰۲ و نیمه‌ی اول ۱۴۰۳ مربوط به لباس بوده است. علاوه بر این آگهی‌های لباس‌های دست‌دوم نیز رتبه‌ی دوم بیش‌ترین بازدید را در میان آگهی‌های کالاهای دست‌دوم دارد. البته تعداد زیادی از آگهی لباس‌های دست‌دوم مربوط به لباس شب و مهمانی یا لباس عروس است که هم کار آدم را برای یک شب راه می‌اندازد و هم از هزینه‌های اضافی جلوگیری می‌کند. البته خرید لباس دست‌دوم در اروپا و امریکا هم زیاد است و خیلی‌ها ترجیح می‌دهند که هزینه‌ی بسیار کم‌تری در مقابل خرید لباس از فروشگاه‌ها پرداخت کنند. سایت‌ها و اپلیکیشن‌های زیادی هم در امریکا و اروپا به صورت تخصصی در این حوزه فعالیت می‌کنند.
Depop: یک پلتفرم مخصوص خرید و فروش لباس‌ دست‌دوم که بین نسل زد محبوب است و در انگلیس فعالیت می‌کند.
ThredUp: یکی از بزرگ‌ترین بازارهای آنلاین برای خرید و فروش لباس‌های دست‌دوم با کیفیت و برند که در امریکا به کاربرانش خدمات می‌دهد تا بتوانند لباس دست‌دوم خودشان را آگهی کنند و بفروشند تا از بین آن‌ها خرید انجام بدهند.
Poshmark: هم یکی از بزرگ‌ترین پلتفرم‌های خریدوفروش است که به کاربرانش اجازه می‌دهد تا لباس، لوازم خانگی و لوازم اکسسوری دست‌دوم خریدوفروش کنند.

بیشترین تعداد آگهی‌ها
مربوط به کدام لوازم است؟

اما بعد از لباس، بیش‌ترین آگهی فروش در سال ۱۴۰۳ مربوط به کدام کالاهای دست‌دوم است و کاربران دیوار برای فروش کدام کالاهای دست‌دوم و کارکرده آگهی بیش‌تری منتشر کرده‌اند؟ این آمار برای دسته‌های لوازم آشپزخانه، کالای دیجیتال، لوازم شخصی و سرگرمی و فراغت است:
موبایل: تخمین زده می‌شود از دهه‌ی نود میلادی که گوشی‌های همراه وارد سبک‌زندگی مردم شدند، تا امروز چیزی حدود سی میلیارد دستگاه گوشی همراه در دنیا تولید شده باشد. مسیر تولید حجم عظیمی از زباله‌ی دیجیتال بر جا مانده از گوشی‌های کهنه و مصرف شدن منابع بیش‌تر کره‌ی زمین برای تولید گوشی‌های نو، فقط با یک راه‌حل کند‌تر پیش می‌رود: استفاده از گوشی‌های موبایل دست‌دوم که هنوز هم کار می‌کنند. شبیه همین کاری که کاربران دیوار می‌کنند و بعد از لباس، بیش‌ترین آگهی را برای فروش گوشی‌های کار کرده منتشر کرده‌اند.
مبلمان: رتبه‌ی سوم تعداد آگهی‌های دست‌دوم متعلق به مبلمان است. تفاوت قیمت بین مبلمان نو با کارکرده، خرید دست‌دوم آن را مقرون‌به صرفه و اقتصادی می‌کند و خیلی از ایرانی‌ها توی دیوار دنبال خرید آن هستند.
کیف‌وکفش: نسل‌‌های گذشته اول سال یک جفت کفش می‌خریدند و تا آخر سال همان کفش را می‌پوشیدند و کفش بیچاره بعد از بازنشستگی آن‌قدر کهنه و خراب بود که صاحبش چاره‌ای جز دور انداختن آن نداشت. اما الان هر کسی چندین جفت کفش دارد و مجموع روزهای استفاده از کفش در سال آن قدر کم است که خیلی‌های‌شان نو و سالم توی جاکفشی منتظر بیرون رفتن نشسته‌اند. برای همین فروش کیف و کفش دست‌دوم رتبه چهارم را بین تعداد آگهی‌های منتشر شده دست‌دوم در سال ۱۴۰۳ دارد.
یخچال: یخچال جزو کالاهایی با عمر خیلی بالاست. اتفاقاً وقتی یخچالی چند سال توی یک خانه بدون خرابی کارکرده، در حقیقت امتحانش را به خوبی پس داده است. از طرف دیگر قیمت یخچال در سال‌های اخیر به قدری بالا رفته که خرید یک یخچال کار کرده مدل بالا می‌تواند کاملا اقتصادی باشد.

دست‌دوم‌های پربازدید روی دیوار

کاربران دیوار اما از کدام آگهی‌های کالاهای کارکرده بیش‌ترین بازدید را داشته‌اند؟ به زبان ساده یعنی کاربران آگهی‌های کدام کالاهای دست‌دوم را برای دیدن جزئیات آن باز کرده‌اند؟ برای پیدا کردن کالاهای دست‌دومی که کاربران دیوار بیش‌ترین متوسط بازدید را از آگهی‌های آن کالا داشته‌اند، ما چهار دسته‌ی لوازم آشپزخانه، کالای دیجیتال، لوازم شخصی و سرگرمی و فراغت را بررسی کرده‌ایم. بیش‌ترین متوسط بازدید کاربران دیوار از یک دسته کالای عجیب بوده است: تجهیزات سوارکاری!
دیواری‌ها بیش‌تر از هر کالای دست‌دوم دیگری از لوازم مربوط به اسب و سوارکاری بازدید کرده‌‌اند و به طور متوسط از هر آگهی در ارتباط با اسب و تجهیزات سوارکاری بیشتر از ۵۶۰ بار ( در ۲۴ ساعت اول انتشار) بازدید شده که تقریبا سه‌ونیم برابر بیش‌تر از متوسط بازدید کاربران دیوار از دیگر کالاهای دست‌دوم است.

صدرنشین‌های دیگر
بازدید دست‌دوم در دیوار

کالاهای دست‌دوم دیگر که بین کاربران دیوار محبوب هستند هم شامل این اجناس می‌شوند:‌
لباس: لباس هم بیش‌ترین تعداد آگهی‌ کالاهای دست‌دوم را به خودش تعلق داده، هم بین آگهی‌های با بیش‌ترین متوسط بازدید، رتبه‌ی دوم را دارد که بخش قابل توجهی از این بازدیدها مربوط به لباس عروس یا لباس‌های شب است.
ظروف پذیرایی: ایرانی‌ها علاقه زیادی به ظروف پذیرایی دارند. از سوپ‌خوری و گلدان کریستال بگیرید، تا بشقاب و پیش‌دستی و ظروف دیگر پذیرایی از مهمان. برای همین هم بوفه‌های چوبی که ظروف کریستال و گران‌قیمت درون آن جا گرفته‌اند، بخشی از دکوراسیون ثابت خانه خیلی از دوستان و اقوام ماست. بازدید از آگهی‌های ظروف سرو و پذیرایی آشپزخانه رتبه‌ی سوم آگهی کالاهای دست‌دوم است.
سکه و تمبر: یکی از نوستالژی‌های دوران کودکی ایرانی‌ها کلکسیون کردن آلبوم تمبر و سکه بود. ظاهراً این نوستالژی هنوز هم پیش کاربران دیوار فعال است و رتبه‌ی چهارم بیش‌ترین متوسط بازدید از هر آگهی بین کالاهای دست‌دوم مربوط به زیردسته‌ی سکه و تمبر است.
موبایل: خریدن گوشی همراه و دست‌دوم هم یک خرید اقتصادی و به‌صرفه است، هم کمک به محیط ‌زیست است. کافی است بدانید در ازای ساخت هر گوشی موبایل نو ۵۵ تا ۷۰ کیلوگرم گازهای گلخانه‌ای تولید می‌شود. خلاصه این‌که فرهنگ خرید گوشی‌های کارکرده و دست‌دوم بین کاربران دیوار برقرار است و بازدید از گوشی‌های دست‌دوم رتبه‌ی پنجم را بین کالاهای دست‌دوم دارد.

بهترین زمان
برای خرید و فروش کالای دست‌دوم

نگاهی به تعداد آگهی‌های کالاهای دست‌دوم و متوسط بازدید (بازدید در ۲۴ ساعت اول انتشار آگهی) طی یک‌ سال گذشته نشان می‌دهد آگهی‌گذارها و خریداران در ماه‌های گرم سال بیش‌تر از ماه‌های دیگر تمایل به خرید و فروش کالاهای کارکرده‌ی خود داشته‌اند. تعداد آگهی‌های منتشر شده‌‌ی کالاهای دست‌دوم در سه ماه گرم سال (خرداد، تیر و مرداد) و دوماه آخر سال (بهمن و اسفند) نسبت به باقی ماه‌های سال افزایش دارد. اما برخلاف آگهی‌گذارها، کاربران دیوار بیش‌تر در ماه اول سال یعنی فروردین، بیش‌ترین متوسط بازدید از هر آگهی را داشته‌‌اند و هر آگهی کالای دست‌دوم ۲۲۴بار بازدید (در ۲۴ ساعت اول انتشار) شده است.